Hakkımızda

KURULUŞTAN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE HİDATİDOLOJİ DERNEĞİ

 

Nazmiye ALTINTAŞ

Türkiye Hidatidoloji Derneği Başkanı

Dünya Hidatidoloji Federasyonu Başkan Yardımcısı

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı, Bornova-İZMİR

 

Türkiye’de bugüne kadar kistik ekinokokkozise (KE) neden olan E.granulosus ve alveolar ekinokokkozise (AE) neden olan Echinococcus multilocularis olmak üzere iki türün varlığından söz edilmektedir. Kistik ekinokokkozis çok uzun yıllardır bilinen ve helment hastalıkları içinde, insan ve hayvan sağlığının yanısıra, sebep olduğu ekonomik kayıplar nedeniyle de dünyanın bir çok bölgesinde ve ülkemizde halk sağlığı problemi olarak önemini koruyan paraziter bir hastalıktır. Kistik ekinokokkozis yurdumuzun her tarafında yaygın olarak görülürken AE daha çok doğu bölgelerimizde görülmektedir. Kistik ekinokokkozis ve AE endemik olarak bilinmektedir ancak çok az saha çalışması bulunmaktadır. İnsanlardaki enfeksiyon olguları büyük oranda hastane kayıtlarına dayanmakta olup toplum tabanlı tarama çalışması yok denecek kadar azdır. Ancak gerek hastane kayıtları gerekse son yıllarda insanlar, köpekler ve kesimlik hayvanlar üzerinde yapılan epidemiyolojik çalışmalar ile hastalığın ülkemizdeki durumu hakkında az da olsa bilgi sahibi olunabilmiştir (1, 2, 3, 4, 5). Kistik ekinokokkozis Sağlık Bakanlığı tarafından 2005 yılında bildirimi zorunlu hastalıklar kapsamına alınmasına rağmen İl Sağlık Müdürlüklerine düzenli bir bilgi akışı sağlanamamakta, bu nedenle elimizde güvenilir bilgiler bulunmamaktadır.

Dünyada son derece yaygınlığı nedeniyle Dünya Hidatidoloji Federasyonuna sahip olan bu hastalıkla mücadele edilebilmesi, hizmet üretilebilmesi amacıyla ülkemizde Hidatidoloji Derneği 1999 yılında, Kurucu Üyeler; Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş (Parazitoloji), Prof.Dr.Ali Şükrü Menteş (Genel Cerrahi), Prof.Dr.H.Aydınten Kuman (Parazitoloji), Doç.Dr.Ali Osman Karababa (Halk Sağlığı), Doç.Dr.Refik Killi (Radyoloji), Doç.Dr.Yüksel Gürüz (Parazitoloji), Doç.Dr.Ömer Özütemiz (Gastroenteroloji) ve Uzm.Dr.Ayşegül Yolasığmaz (Parazitoloji) tarafından hayata geçirilmiştir. Yönetim Kurulu Başkanlığına Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş, Başkan Yardımcılığına Prof.Dr.Ali Menteş, Muhasip Üyeliğe Doç.Dr.Ali Osman Karababa, Sekreterliğe Uzm.Dr.Ayşegül Yolasığmaz ve Yönetim Kurulu üyeliğine Prof.Dr.Aydınten Kuman getirilmiştir. 1999 yılından itibaren faaliyetine devam eden derneğimizin 21/01/2013 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurul toplantısı sonucunda Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş (Başkan), Prof.Dr.Süleyman Yazar (Başkan Yardımcısı), Prof.Dr.Ali Osman Karababa (Muhasip Üye), Prof.Dr.Ayşegül Ünver (Sekreter) ve Doç.Dr.Şebnem Üstün (Yönetim Kurulu Üyesi)’den oluşan Yönetim Kurulu göreve devam etmektedir.

 

Türkiye Hidatidoloji Derneği’nin kamu yararına dernek olduğu ve “Türkiye” adını kullanabileceği 2006 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile tescil edilmiştir. Derneğimizin halen  aktif 84 üyesi bulunmaktadır.

 

Derneğimizin kurulma aşamasından itibaren birlikte görev yaptığımız sevgili arkadaşlarımız ve değerli bilim insanları Sayın merhum Prof.Dr.Ali Şükrü Menteş ve Sayın merhume Prof.Dr.H.Aydınten Kuman’ı erken yaşlarında kaybetmiş olmak bizleri derin bir hüzne boğmuştur. Kendileri her zaman gönüllerimizde bizimle olacağı gibi, eserleri de tüm araştırmacılara yararlı ve yol gösterici olmaya devam edecektir.

Derneğimizin kurulma aşamasından itibaren birlikte görev yaptığımız sevgili arkadaşlarımız ve değerli bilim insanları Sayın merhum Prof.Dr.Ali Şükrü Menteş ve Sayın merhume Prof.Dr.H.Aydınten Kuman’ı erken yaşlarında kaybetmiş olmak bizleri derin bir hüzne boğmuştur. Kendileri her zaman gönüllerimizde bizimle olacağı gibi, eserleri de tüm araştırmacılara yararlı ve yol gösterici olmaya devam edecektir.

 

Hidatidoloji Derneği, hayvanlarda büyük ekonomik kayıplara, insanlarda iş gücünde azalmaya ve hatta ölümlere varabilen bu hastalıkla mücadele eden kamu kuruluşlarıyla ve kuruluşlarda çalışan meslektaşlara, araştırma kurumlarıyla ve konu üzerinde çalışacak sağlık personeli ile işbirliği yaparak yurdumuzda hidatidozun azaltılmasında halk sağlığı açısından yardımcı olmayı ve tüzüğünde yer alan aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunmayı amaç edinmiştir:

 

Derneğimiz kurulduktan 3 ay sonra Dünya Hidatidoloji Federasyonu üyeliğine kabul edilmiş ve dernek yönetim kurulu başkanı Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş 1999 yılında Federasyon Yönetim Kurulu üyesi olmuş, 2001-2009 yıllarında Federasyon Başkan Yardımcılığı görevini üstlenmiştir. 2009 yılında Uruguay’da düzenlenmiş olan 23.Dünya Hidatidoloji Kongresi esnasında yapılan Genel Kurul toplantısında Başkan Yardımcılığı görevine tekrar seçilmiş ve ayrıca Yönetim Kurulu tarafından Ekinokok alanında yapmış olduğu katkılar nedeniyle kendisine “Dünya Hidatidoloji Federasyonu Liyakat Ödülü” verilmiştir.

Derneğimiz, kuruluş tarihi olan 07.10.1999’dan bu yana bir Dünya ve altı Ulusal Kongre düzenlemiştir:

20.Dünya Hidatidoloji Kongresi: Derneğimiz kurulur kurulmaz 40. yılını kutlayan 20.Dünya Hidatidoloji Kongresini, 4-8 Haziran 2001 tarihleri arasında Kuşadası’nda Hotel Pine Bay’de, 35 ülkeden 225 bilimadamının katılımı ile Türkiye’de ilk kez başarıyla gerçekleştirmiştir. 20.Dünya Hidatidoloji Kongresi sonrası kongrede sunulan bildirilerin büyük bir kısmı editörlüğünü Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş ile Prof.Dr.Peter Schantz’ın yapmış olduğu özel bir sayıda 2003 yılında (Acta Tropica- Special Issue “New Dimensions in Hydatidology in the New Millennium”) yayınlanmıştır. Derneğimiz bu faaliyetlerini gerçekleştirirken üyesi olduğu Dünya Hidatidoloji Federasyonu tarafından desteklenmiştir. 8 Haziran 2001 tarihinde uluslar arası kongre ile birlikte 1.Ulusal Hidatidoloji Kongresi de düzenlenmiştir.

Ulusal Kongrelerimiz;

1.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 8 Haziran 2001, Pine Bay Hotel, KUŞADASI

2.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 15-18 Eylül 2004, Holiday Inn Hotel-Resort, BURSA

3.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 6-9 Eylül 2006, Tepe Otel, SAMSUN

4.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 25-28 Haziran 2008, MALATYA

5.Ulusal Hidatidoloji Kongresi, 22-25 Eylül 2010, ANTAKYA

6.Ulusal Hidatidoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), 12-15 Eylül 2012, GAZİANTEP

 

6.Ulusal Hidatidoloji Kongresi’ne (Uluslararası Katılımlı) Federasyon Başkanı olarak Sayın Prof.Dr.António Fernandes Menezes da Silva, Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde kurulmuş olan World Health Organization – Informal Working Group of Echinococcosis (WHO-IWGE) adı verilen Dünya Sağlık Örgütü bünyesindeki Ekinokok Çalışma Grubunun şu anda koordinatörlüğünü yapmakta olan Sayın Prof.Dr.Peter Kern ile birlikte Romanya Hidatidoloji Derneği Başkanı Asc.Prof.Michaela-Carmen CRETU ve Berne Ulusal Referans Laboratuvarından Prof.Andrew HEMPHILL katılmıştır.

 

Ulusal Kongrelerimizden 16-19 Eylül 2004 tarihleri arasında Ege Üniversitesi ve Uludağ Üniversitesi Tıp Fakülteleri ve Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi işbirliği ile düzenlenmiş olan 2.Ulusal (Uluslararası Katılımlı) Hidatidoloji Kongresi’nde, farklı üniversitelerde ve farklı disiplinlerdeki kist hidatik araştırmacıları bir araya gelerek “İnsanlarda ve Hayvanlarda Echinococcosis” adlı kitabın basımını gerçekleştirmişler, bu konuda çalışan ve çalışacak olanlara yol gösterici olmuşlardır. Aslında kitap basımı derneğimiz kurucu üyesi ve kaybı ile bizi derin bir hüzne boğan değerli bilim adamı merhum Prof.Dr.Ali Menteş ile birlikte planlanan bir olguydu. Ne yazık ki gerçekleşmesi onun kaybından sonra mümkün olmuştur ve bu kitabı saygıdeğer arkadaşımıza ithaf etmiş bulunuyoruz. Aynı kongrede Sağlık Bakanlığı ve Tarım-Köyişleri Bakanlığı yetkilileri ile yurt genelinde “Ekinokok Kontrol Programı” uygulanmasını sağlayabilmek amacı ile ortak çalışmalar başlatılmıştır. Ardından bu çalışmalar 2005 yılında Ankara’da Sağlık Bakanlığının daveti ile Dernek Yönetimi ve üyelerimizin katıldığı bir toplantı ile gerçekleşmiştir. Toplantıda alınan karar gereği Türkiye Hidatidoloji Derneği tarafından hazırlanmış bir proje Sağlık Bakanlığı’na sunulmuştur.

 

Bu kapsamda 24-25 Kasım 2010 tarihlerinde İstanbul’da TAIEX ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından organize edilerek düzenlenen “Ekinokokkozis ve Hidatik Kistin Koruma ve Kontrol Stratejileri İle İzleme ve Raporlama” konulu Çalıştay’a Derneğimizi temsilen  Prof.Dr.Nazmiye Altıntaş, Prof.Dr.Ali Osman Karababa ve Doç.Dr.Ayşegül Ünver Yolasığmaz katılmışlardır. Çalıştaya Bulgaristan, İngiltere, İtalya, Lüksemburg ve Slovenya’dan da konuşmacılar katılmışlardır. Ayrıca Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Enstitüler, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı temsilcileri ile Büyükşehir Belediye Başkanlıkları, Veteriner Fakülteleri, çeşitli Veteriner Hekimler Odaları ve Tarım il Müdürlüklerinin Hayvan Sağlığı Şube Müdürleri ile özel kesimhanelerin sorumlu yöneticilerinden temsilciler katılmış ve dünyada yapılan çalışmaların ışığı altında ülkemizde başlatılabilecek kontrol programı tartışılmıştır.

 

 

 

19 Temmuz 2012 tarihinde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu Başkan Yardımcısı Sayın Dr.Mehmet Ali Torunoğlu başkanlığında, kistik ekinokokkozun ülkemizde kontrolu amacıyla bir çalışma başlatılması planlandığı, söz konusu enfeksiyonun kontrol altına alınabilmesi için başlatılacak çalışmanın görüşülmesi ve bir proje hazırlanması amacıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından bir temsilci, Orman ve Su İşleri Bakanlığından bir temsilci olmak üzere 17 bilim insanından oluşan çalışma grubu toplantıya davet edilmiştir. Şu anda proje oluşturulma aşaması devam etmektedir.

Derneğimiz ülke genelinde bir kontrol programı oluşturma çabalarını sürdürürken aynı zamanda eğitim çalışmalarına da devam etmektedir. Dernek Yönetim Kurulu Üyeleri ilköğretim okullarında (şu ana kadar İzmir ve civarında) yaklaşık 50 ilköğretim okulunda hastalığın bulaşma yolu ve korunmasına yönelik eğitim etkinlikleri düzenlemişlerdir. Dernek Yönetim Kurulu, Ege Üniversitesi Dekanlığı ve Parazitoloji Anabilim Dalı işbirliği ile 2005 yılından beri “Kist Hidatik Nedir?” başlıklı öğrencileri ve halkımızı bilgilendirmeye yönelik broşürler hazırlamış ve şu ana kadar 15.000’nin üzerinde broşür dağıtılmıştır.

 

Son dönemde yaptığımız bir başka etkinlik de Kongre Organizasyonlarında da görev alan Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Sayın Yrd.Doç.Dr.Nuray Altıntaş’ın çabaları ile yine aynı üniversitede görevli Türkiye Engelsiz  Bilişim Platformu, Celal Bayar Üniversitesi Bilişim Projeleri ve Etkinlikleri Komisyonu Başkanı Sayın Öğr.Gör.Mustafa Özhan Kalaç tarafından hazırlanmış olan Dernek ve Kongre web sayfamızdır (www.hidatidoloji.org).

 

Yukarıda belirtilen bilimsel etkinlikler Derneğin esas amaçlarından biri olan ülkemizde bu konuda çalışan farklı disiplinlerdeki (Parazitoloji, Cerrahi, Radyoloji, Gastroenteroloji ve Halk Sağlığı bilimleri, Veteriner Hekimlik gibi) araştırmacıları ve uygulayıcıları biraraya getirmiş, işbirliği yapmalarına olanak sağlamıştır ve sağlamaya devam etmektedir. Bu işbirliğinin artarak devam etmesi ve genç araştırmacıları da aramızda görmek en büyük hedefimizdir. Bu nedenle Uluslararası Katılımlı 6.Ulusal Hidatidoloji Kongresi’nde Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından genç araştırmacılara destek sağlanmış olması hedefimizin gerçekleşmesinde bizlere yardımcı olmuştur. Bundan sonraki kongrelerimizde de genç arkadaşlarımızı çok daha fazla sayıda aramızda görmeyi umudediyoruz.  Derneğimizin ana hedeflerinden biri olan “Ekinokok Kontrol Programı” oluşturulması şu ana kadar sağlanabilmiş değilse de hayata geçirilmesi için çalışmalara devam edilecektir.